上半年工业各领域数据公布 主要行业承压增大
Lingwa Taljana (lingua italiana) | |||
---|---|---|---|
Mitkellma: | Italja, ?vizzera, San Marino, Belt tal-Vatikan | ||
Re?juni: | Ewropa | ||
Kelliema: | 64 miljun | ||
Familja: | Lingwi Rumanzi | ||
Uffi?jali
| |||
Lingwa uffi?jali ta': | Italja, ?vizzera, San Marino, Belt tal-Vatikan | ||
Regolati: | |||
Kodi?ijiet
| |||
ISO 639-1: | it | ||
ISO 639-2: | ita | ||
ISO 639-3: | ita | ||
![]() | |||
Ara ukoll: Lingwa |
It-Taljan ( italiano (g?ajnuna·info), jew lingua italiana) hi lingwa Rumanza mitkellma minn madwar 60 miljun ru? fl-Italja, u minn total ta' 120 miljun madwar id-dinja. Fl-I?vizzera, it-Taljan huwa wie?ed mill-erba' lingwi uffi?jali tal-pajji?. Huwa hu wkoll il-lingwa uffi?jali ta' San Marino, kif ukoll il-lingwa primarja tal-Belt tal-Vatikan. Sal-1934 kien ukoll il-lingwa uffi?jali ta' Malta. It-Taljan standard, adottat mill-istat wara l-unifikazzjoni tal-Taljan, huwa bba?at fuq it-Toskan (partikularment fuq id-djaletti tal-belt ta' Firenze) u hu intermedjarju bejn il-lingwi Italo-O??identali tan-Nofsinhar u l-lingwi Gallo-Romanzi tat-Tramuntana tal-Italja. L-i?vilupp tieg?u kien ukoll influwenzat minn djaletti o?ra Taljani u mil-lingwa ?ermani?a tal-inva?uri post-Rumani.
Fuq sfond dijakroniku, it-Taljan ?ej mil-Latin u hu l-eqreb lingwa g?al-Latin. B'differenza minn lingwi Rumanzi o?ra, it-Taljan ?amm il-kuntrast bejn il-konsonanti ?g?ar u twal li kienu je?istu fil-Latin. B?al lingwi Rumanzi o?ra, l-a??ent fuq il-kliem huwa distintiv. Partikularment, fost il-lingwi Rumanzi, it-Taljan huwa meqjus b?ala l-eqreb lejn il-Latin f'termini ta' lessiku. Is-similarità fil-vokabularju hi ta' 89% mal-Fran?i?, 87% mal-Katalan, 85% mas-Sard, 78% mar-Reto-Rumanz u 77% mar-Rumen.[1]
Konver?azzjoni
[immodifika | immodifika s-sors]Malti (maltese) | Taljan (italiano) | Pronun?ja |
---|---|---|
Iva | Sì | (isma') /si/ |
Le | No | (isma') /n?/ |
Da?gur! | Certo! / Certamente! / Naturalmente! | |
?aw! | Ciao! (informali) / Salve! (?enerali) | (isma') /?t?ao/ |
Eviva! | salute! | /sa?lute/ |
Kif int? | Come stai? (informali) / Come sta? (formali) / Come state? (plural) / Come va? (?enerali) | /?kome?stai/ ; /?kome?sta/ |
Bon?u! | Buon giorno! | /bw?n?d?orno/ |
Banswa! | Buona sera! | /bw?na?sera/ |
Il-lejl it-tajjeb! | Buona notte! (g?al lejl ta' mistrie?) / Buona serata! (g?al serata tajba) | |
Il-?urnata t-tajba! | Buona giornata! (formali) | |
L-ikla t-tajba! | Buon appetito! | /?bw?n appe?tito/ |
?aw! | Arrivederci (?enerali) / Arrivederla (formali) / Ciao! (informali) | (isma') /arrive?dert?i/ |
Nawguralek! - Grazzi! | Buona fortuna! - Grazie! (?enerali) / In bocca al lupo! - Crepi [il lupo]! (biex tawgura lil xi ?add sabiex jeg?leb xi diffikultà) | |
In?obba | Ti amo (bejn il-ma?bubin biss) / Ti voglio bene (fis-sens ta' "Irridlek il-?id", bejn ma?bubin, ?bieb, qraba, et?.) | /ti ?v???o ?b?ne/ ; /ti ?amo/ |
Mer?ba [f'...] | Benvenuto/-i (g?al ra?el/r?iel jew grupp im?allat) / Benvenuta/-e (g?al mara/nisa) [a / in...] | |
Jekk jog??bok | Per piacere / Per favore / Per cortesia | (isma') |
Grazzi! | Grazie! (?enerali) / Ti ringrazio! (informali) / La ringrazio! (formali) / Vi ringrazio! (plural) | (isma') /?ɡrattsje/ |
M'hemmx imn'hiex! | Prego! /?pr?ɡo/ | |
Sku?ani / Jiddispja?ini | Mi dispiace ("Jiddispja?ini") / Scusa(mi) (informali) / Mi scusi (formali) / Scusatemi (plural) / Sono desolato ("A?firli", jekk ra?el) / Sono desolata ("A?firli", jekk mara) | (isma') /?skuzi/ ; /?skuza/ ; /mi dis?pjat?e/ |
Min? | Chi? | |
Xiex? | Che cosa? / Cosa? / Che? | |
Meta? | Quando? | /?kwando/ |
Fejn? | Dove? | /?dove/ |
Kif? | Come? | /?kome/ |
G?aliex / G?ala / Min?abba | perché | /per?ke/ |
Darb'o?ra | di nuovo / ancora | /di ?nw?vo/; /a??kora/ |
Kemm? | Quanto? / Quanta? / Quanti? / Quante? | |
X'jismek? | Come ti chiami? (informali) / Come si chiama? (formali) | |
Jisimni ... | Mi chiamo ... | |
Dan hu ... / Din hi ... | Questo è ... (maskili) / Questa è ... (femminili) | |
Iva, qed nifhem. / Iva, fhimt. | Sì, capisco. / Ho capito. | |
Minix nifhem. | Non capisco. / Non ho capito. | (isma') |
Int titkellem bl-Ingli?? | Parli inglese? (informali) / Parla inglese? (formali) / Parlate inglese? (plural) | (isma') /par?late.i??ɡlese/ |
Jien ma nifhimx bit-Taljan. | Non capisco l'italiano. | /no?ka?piskolita?ljano/ |
G?inni! | Aiutami! (informali) / Mi aiuti! (formali) / Aiutatemi! (plural) / Aiuto! (?enerali) | |
G?andek ra?un/tort! | (Tu) hai ragione/torto! (informali) / (Lei) ha ragione/torto! (formali) / (Voi) avete ragione/torto! (plural) | |
X'?in hu? | Che ora è? / Che ore sono? | |
Fejn hi l-kamra tal-banju? | Dov'è il bagno? | (isma') |
Kemm tiswa? | Quanto costa? | /?kwanto ?k?sta/ |
Il-kont, jekk jog?bok. | Il conto, per favore. |
Numri
[immodifika | immodifika s-sors]
|
|
|
?ranet tal-?img?a
[immodifika | immodifika s-sors]Malti | Taljan | IPA |
---|---|---|
It-Tnejn | lunedì | /lune?di/ |
It-Tlieta | martedì | /marte?di/ |
L-Erbg?a | mercoledì | /merkole?di/ |
Il-?amis | giovedì | /d?ove?di/ |
Il-?img?a | venerdì | /vener?di/ |
Is-Sibt | sabato | /?sabato/ |
Il-?add | domenica | /do?menika/ |
L-Element Taljan fl-Ilsien Malti
[immodifika | immodifika s-sors]?afna Maltin jifhmu u jitkellmu t-Taljan ?abba l-programmi televi?ivi jew g?ax jistudjawh l-iskola u l-università. Sal-1934 kien l-ilsien uffi?jali ta' Malta, sakemm ?adulu postu l-Malti u l-Ingli?.
L-Ilsien Malti g?andu g?eruq semiti?i imma bi?-?mien ?a ?afna kliem mill-Isqalli Medjovali u mit-Taljan. Fost l-iktar kategoriji ta' kliem li ?ew mit-Taljan insibu:
1. Arti: pittur, tila, kapulavur, kompo?izzjoni, kjaroskur, abbozz, pinzell, skultur, mudell, perspettiva, e??.
2. Mu?ika: opra, sopran, tenur, pjanu, sonata, orkestra, vjolin, sinfonija, kompo?itur, kor, e??.
3. Letteratura: novella, rumanz, ballata, dramm, ele?ija, epika, narrativa, metafora, sunett, lirika, e??.
4. Knisja: sa?erdot, navi, sagristija, koppla, abbati, ostja, litur?ija, vespri, altar, fratellanza, e??.
5. Medi?ina: ingwent, siringa, operazzjoni, anatomija, infermier, mistura, professur, terapija, garza, loppju, e??.
6. Li?i: avukat, awla, libell, rikors, kaw?a, ma?istrat, ?urat, prokuratur, pro?ess, appell, e??.
7. Politika: elezzjoni, kandidat, distrett, parlament, propaganda, ministru, partit, tessera, manifest, oppo?izzjoni, gvern, e??.
8. ?ajja Urbana: palazz, funtana, qorti, teatru, mu?ew, lukanda, università, bibljoteka, pjazza, ka?in, e??.
9. Navigazzjoni: barkun, ankra, pruwa, poppa, vapur, ammirall, flotta, skuna, frejgata, karavella, e??.
10. Xjenza: ?ellola, atomu, simmetrija, mikroskopju, laboratorju, fi?ika, termometru, matematika, kimika, mikrobu, e??.
11. Ilbies: ingravata, kappell, mantell, ingwanti, kalzetti, pavru, inforra, ?intorin, beritta, xalla, e??.
12. Skola/Uffi??ju: segretarja, re?istru, skrivanija, nota, pitazz, gomma, riga, taljakarti, klassi, surmast, e??.
13. Militar: kavallerija, kapural, armata, gwerra, bumbardament, kanun, ?eneral, battalja, artillerija, suldat, e??.
14. Snajja': barbier, induratur, ar?entier, tnalja, martell, ?ana, morsa, tavla, bron?, stann, skalpell, e??.
15. O??etti tad-dar: purtiera, tapit, tvalja, antiporta, armarju, banju, finestrun, tavolina, pultruna, gwardarobba, e??.
16. Ikel: pizza, minestra, soppa, insalata, gallettini, torta, biskuttini, vitella, ?anga, balbuljata, spagetti, e??.
17. Arkitettura: perit, kolonna, arkata, pedament, intrata, balavostra, kuritur, lo??a, sala, pjanta, e??.
18. Frott, Si?ar, Fjuri, Pjanti: fre?ja, prinjol, ?ipress, mandolin, bambinella, margeriti, gladjoli, tulipan, arbuxxell, e??.
19. Annimali: iljunfant, tigra, ?iraffa, lupu, iljun, ?erv, ?erna, pixxispad, ajkla, melvizz, e??.
20. Ambjent Naturali: vulkan, xmara, bosk, peni?ola, kaskata, ar?ipelagu, muntanja, foresta, oa?i, kontinent, e??.
Referenzi
[immodifika | immodifika s-sors]- Simone, Raffaele (2010). Treccani (ed.). Enciclopedia dell'italiano. Parametru mhux mag?ruf
|cid=
injorat (forsi ridt tu?a|ref=
minflok) (g?ajnuna) - Berloco, Fabrizio (2018). Lengu (ed.). The Big Book of Italian Verbs: 900 Fully Conjugated Verbs in All Tenses. With IPA Transcription, 2nd Edition. ISBN 9788894034813. Parametru mhux mag?ruf
|cid=
injorat (forsi ridt tu?a|ref=
minflok) (g?ajnuna) - Massimo, Palermo (2015). Il Mulino (ed.). Linguistica italiana. ISBN 9788815258847. Parametru mhux mag?ruf
|cid=
injorat (forsi ridt tu?a|ref=
minflok) (g?ajnuna)
?oloq esterni
[immodifika | immodifika s-sors]![]() |
Il-Wikizzjunarju g?andu da?la li g?andha x'taqsam ma': Taljan |